گسکت(Gasket) در لغت نامه فارسی به معنای درزبند، واشر مقوایی یا چرمی و لائی می باشد. در فرهنگ اصطلاحات فنی بدین گونه تعریف شده است:

A gasket is a mechanical seal that serves to fill the space between two objects, generally to prevent leakage between the two objects while under compression. Gaskets are commonly produced by cutting from sheet materials, such as gasket paper, rubber, silicone, metal, felt, fiberglass, or a plastic polymer. Gaskets for specific applications may contain asbestos.

گسکت یک درزگیر مکانیکی می باشد که به گونه ای طراحی شده تا در فضای خالی بین دو شیئ (اتصالات فلنجی) که تحت فشار هوا یا آب هستند قرار گرفته تا از نشتی جلوگیری بعمل آید و به اصطلاح آب بندی گردد. گسکت ها بطور معمول از برش موادی که بصورت ورقه ای (sheet) می باشند، تولید می شود همچون گسکت های مقوایی، لاستیکی، سیلیکونی، فلزی، نمدی، فایبرگلاس و یا پلیمرهای پلاستیکی. گسکتها در موارد خاص شامل مواد آزبستی (asbestos) نیز می باشند.

انواع گسکتهای رایج:
۱-گسکت نوع اسپیرال وُند (Spiral wound gasket):
اين نوع گسكت داراي يك لايه از جنس فولاد ضد زنگ و يك لايه پركننده از جنس آزبست يا تفلون و يا گرافيت مي باشد كه با مقطع V شكل و بصورت فشرده دور هم پيچيده شده است. (مقطع V شكل باعث مي شود اين گسكت ها فشار بيشتري تحمل كنند) ضخامت اين نوع گسكت براي تمام اندازه ها و كلاس ها يكسان مي باشد. اين گسكت ها از تركيب يك فلز شكل داده شده سيمي و مواد نرم پركننده تشكيل گرديده اند. شكل اين گسكت ها هنگامي كه در بين دو فلنج فشرده مي گردند تاثير زيادي در آب بندي دارد. اين نوع لايي ها ممكن است داراي رينگ داخلي و يا رينگ خارجي باشند كه رينگ داخلي ميزان خوردگي فلنج را كاهش داده و از اجزاي آب بندي محافظت مي كند و رينگ خارجي براي صحيح نصب كردن لايي كاربرد دارد. معمولاً جنس اين رينگ ها فولادي و ضخامت آنها حداكثر 3.5 mm مي باشد. ارتجاعي بودن و مقاومت گسكت هاي مارپيچي عواملي هستند كه اين گسكت را بعنوان يك گزينه مناسب براي استفاده در كاربردهاي متنوع متمايز ساخته است. اين نوع لايي در فلنج هاي ساده و فلنج هاي با سطح برجسته و فلنج هاي زبانه و شياردار استفاده مي شود. در بسياري از مكان هاي صنعتي همانند پالايشگاه ها ،انواع سايت هاي فرآيندهاي شيميايي ،نيروگاه ها و همچنين صنايع هوايي استفاده از اين نوع گسكت ها فراوان مي باشد. گسكت هاي مارپيچي از سايز 2/1 اينچ تا 60 اينچ در دسترس مي باشد. در شكل زير نمونه اي از يك گسكت مارپيچي و اجزاي تشكيل دهنده آن نشان داده شده است.
ویژگی واشرهای اسپیرال وند:
1- بدليل استفاده از چندين حلقه متوالي نوار فلزي كه توام با نوار مياني (فيلر) پيچيده مي شود، واشرهاي اسپيرال قابليت آب بندي بسيار خوبي دارند.
2- با انتـخاب جنس مناسب براي نوار فلزي و نوار فيلر، واشر اسپيرال كليه كاربردهـاي صنعتي تا فشار200bar و محدوده حرارتي -200 تا 1000 درجه سانتيگراد و انواع محيط هاي شيميايي را پوشش مي دهد.
3- بر حسب شرايط محيط نصب واشر (دما، فشار، و...) نوار فلزي از جنس فولادهاي ضد زنگ (Stainless Steel 304 316 321 ) مس ، نيكل و يا تيتانيوم انتخاب مي گردد. نوار فيلر نيز بر حسب نياز از جنس گرافيت، تفلون، سراميك و يا مواد نسوز انتخاب مي گردد.
4- بدليل قابليت ارتجاعي مناسب، واشرهاي اسپيرال در برابر ارتعاش، شوك حرارتي و شوك فشار بسيار مقاوم مي باشند.
5- سهولت نصب يكي از ويژگي هاي بارز واشرهاي اسپيرال مي باشد. بدليل عدم استفاده از چسب در هنگام مونتاژ اين واشر ها، تعويض و جايگزيني واشرهاي اسپيرال بسيار آسان مي باشد. واشرهاي اسپيرال هيچگونه اثر تخريبي بر روي سطوح فلنج ندارد.
انواع گسكت هاي اسپيرال وند بر اساس رينگ داخل و خارج
1. گسكت اسپيرال وند بدون رينگ Spiral wound Gasket Element only
2. گسكت اسپيرال وند با رينگ داخل Spiral wound Gasket with inner ring
3. گسكت اسپيرال وند با رينگ خارج Spiral wound Gasket with outer ring

۲- گسکت نوع اتصال رینگی(Ring joint gasket): اين نوع گسكت ها بر اساس استانداردهاي API 6A و ASME B16.20 ساخته مي شوند و جهت اتصالات فلنج هاي نوع (Ring Type Joint:RTJ) منطبق بر استانداردهاي API 6Aو ASME B16.5وMSS SP44 استفاده مي شود. جنس آنها با توجه به فرآيند معمولاً از استنلس استيل 304 يا 316 و يا آهن نرم (Soft Iron) مي باشد. و داراي مقطع بادامكي (Oval) و يا 8 ضلعي (Octagonal) مي باشد. قابليت تحمل فشار و دماي بالايي را دارند و در محيط هايي كه عامل خورندگي وجود دارد استفاده مي گردد. همواره توصيه مي گردد سختي جنس گسكت هاي رينگي از سختي فلنج هاي مورد استفاده كمتر باشد.

۳- گسکت نوع جکت دار(Jacketed gasket): این نوع گسکت ها انواع مختلفی دارند که معمولا در مبدلهای حرارتی برای جدا سازی جریان (مبدلهای پارتیشن دار) استفاده می گردند. اين نوع لايي از جنس آزبست، تفلون و يا گرافيت مي باشد كه از زير و رو با صفحه فلزي پوشش شده است. ضخامت اين نوع لايي براي تمام اندازه ها و كلاس ها برابر 4.5 mm+0.25 مي باشد وقطر خارجي آن در يك اندازه مشخص براي تمام كلاس ها يكسان مي باشد. مي توان اين گسكت ها را به همراه تقسـيم كننده هاي يك تكه يا جوشي توليد نمود. مقطع پوشش نيز مسطح يا موج دار مي باشد. اين نوع لايي در فلنج هاي با سطح برجسته و فلنج هاي زبانه و شياردار و مبدلهاي حرارتي استفاده مي شود.

» انتخاب گسکت مناسب: انتخاب Gasket مناسب جهت كاربردهاي ويژه كار نسبتاً سختي مي باشد. در انتخاب يك Gasket موارد ذيل بايد در نظر گرفته شود:
1- مقدار دمايي كه Gasket بايد در آن دما كار كند.
2- نوع سيالي كه قرار است از داخل خط عبور نمايد.
3- مقدار فشاري كه گسكت بايد در آن فشار كار كند.
4- نوع فلنج و تعداد پيچ هايي كه قرار است فلنج ها را به هم متصل سازد.
5- تعداد دفعات استفاده از گسكت
6- قيمت و موجودي گسكت
مواردی که باعث از بین رفتن گسکت می گردد:
1- وجود ارتعاشات در سيستم
2- وجود ضربه قوچي در سيستم
3- قرارگيري نامناسب گسكت
4- در مسير گرمايش قرار گرفتن
5- خزش گسكت (تغيير شكل تدريجي و كند آن تحت تاثير نيروي ثابت با تنش مداوم)
6- فشار غير يكنواخت از طرف فلنج هاي نگهدارنده گسكت
7- پائين بودن قدرت تحمل گسكت
8- پائين بودن قدرت استحكام پيچ ها

جهت مشاهده مشخصات فنی انواع گسکت (Technically sizes gasket) کلیک کنید.